«De Jesu puero duodenni» — Aelredus Rievallensis

0849 577 AELREDI ABBATIS RIEVALLIS TRACTATUS DE JESU PUERO DUODENNI. In Evangelium Domini infra octavam Epiphaniae, «Cum factus esset Jesus annorum duodecim» (Luc. II, 42).

0849D 1. Petis a me, fili charissime, quatenus ex lectione evangelica, qua duodennis pueri Jesu gesta narrantur, aliqua piae meditationis et sancti amoris eliciam semina, et sportulis litterarum commendans tibi colligenda transmittam. Adhuc nuntius ista loquebatur; et ecce sensi in ipsis medullis cordis mei, ex quanto, ex quali, ex quam ardenti, ex quam dulci tua id Fraternitas petebat affectu: cum subito mihi venit in mentem ubi aliquando fuerim, quid 0850D senserim, quid in me ipso evangelica verba nonnunquam egerint, vel cum legerentur, vel cum cantarentur. Respexi miser, respexi, et vidi quam longe post tergum meum illa suavia et jucunda reliquerim: quam longe ab his deliciis occupationum et sollicitudinum me funes abstraxerint; adeo ut quae tunc tangere nolebat anima mea, nunc prae angustia cibi mei sint. Haec recordatus sum, et effudi in me animam meam; cum emissa ad me manus 0851A Domini tetigit cor meum, et unxit illud unctione misericordiae suae. Cernis in ipso inquisitionis tuae modo, quid luminis, quid splendoris tuus mihi scintillat affectus, cum insinuari tibi flagitares, puer Jesus triduo illo quo quaerebatur a Matre, ubi fuerit, quo sit usus hospitio, quibus cibis alitus, quorum delectatus consortio, quibus negotiis occupatus. Sentio, fili mi, sentio ea ipsa, quam familiariter, quam affectuose, cum quibus lacrymis in orationibus tuis sanctis ab ipso Jesu soleas sciscitari, cum ante oculos cordis tui illa dulcis Pueri dulcis versatur imago: cum illum speciosissimum vultum spirituali quadam imaginatione depingis, cum oculos illos suavissimos simul et mitissimos in te jucundis radiare persentis. Tunc, ut videtur 0851B mihi, intimo clamas affectu: O dulcis Puer, ubi eras? ubi latebas? Quo utebaris hospitio? quo fruebaris consortio? Utrum in coelo? utrum in terra? An in domo aliqua interim morabaris, vel certe cum aliquibus tuae tunc aetatis puerulis secreto loco consistens, eis secretorum mysteria profundebas secundum tuam in Evangelio vocem: Sinite parvulos venire ad me, et nolite prohibere illos? (Matth. XIX, 14.) Felices, si qui fuerunt illi, quibus tot diebus tam familiariter tuam praesentiam indulsisti.

2. Sed quid est, mi dulcis Domine, quod sanctissimae Matri tuae quaerenti, dolenti, suspiranti non compatiebaris? Denique ipsa et pater tuus dolentes quaerebant te. Imo tu, Domina mea dulcissima, cur Puerum quaerebas, quem Deum esse non ignorabas? 0851C An ne cruciaretur fame, ne frigore vexaretur, ne ab alio quolibet aetatis suae puero injuriaretur, formidabas? Nonne ipse est qui pascit omnia, omnia nutrit; qui fenum agri quod hodie est, et cras in clibanum mittitur, gloriosius Salomone vestit et ornat? (Matth. VI, 29, 30.) Quin potius, Domina mea (pace tua dico), dulcissimum Filium tuum cur tam facile amisisti; tam incuriose custodisti, tam sero, quod deerat, animadvertisti? Utinam et mihi inspirare dignaretur ipse Jesus, quid sibi sic quaerenti, sic flagitanti, sic aestuanti, interno et spirituali sermone responderit, ut nota tibi scriberem, et gustata eructare sufficerem.

3. Videamus tamen, si placet, quidnam sit quod 0851D Dominus Jesus in Bethlehem nascitur, latet in Aegypto, nutritur in Nazareth, et inde duodennis ad templum et metropolim civitatem ascendit; nec tamen solus, sed sub parentum disciplina. Utquid ista omnia? Quia profecto dux est Dominus meus Jesus, quia medicus, quia doctor 578. Ut dux noster, exsultavit ut gigas ad currendam viam, quoniam a summo coelo egressio ejus (Psal. XVIII, 6, 7), et usque ad Bethlehem descensus ejus. Ibi plena coelestium odoramentorum relinquens vestigia, posuit tenebras, id est Aegyptum, latibulum suum. Et cum sedentibus in tenebris et umbra mortis lucem supernae gratiae infudisset, etiam Nazareth sancta sua praesentia nobilitavit. Sicque Nazarenus effectus in templum ingreditur quasi puer discens, 0852A non docens, audiens et interrogans, et in his omnibus a parentum disciplina non recedens. Sic, Domine, sic praecedis miseros, sic sanas aegrotos; hanc viam errantibus, hanc ascendentibus scalam, hunc exsulibus reditum praemonstrans. Quis dabit mihi, hone Jesu, tuis inhaerere vestigiis, et sic currere post te, ut quandoque apprehendam te? Ego prodigus ille filius, qui accepi ad me substantiam meam, nolens custodire ad te fortitudinem meam, profectus sum in regionem longinquam, regionem dissimilitudinis, comparatus jumentis insipientibus, et similis redditus illis. Ibi dissipavi omnia bona mea vivendo luxuriose: et sic coepi egere. Infelix egestas, cui et panis defuit, et porcorum cibus non profuit! Sequens quidem animalia immundissima, 0852B erravi in solitudine, in inaquoso, viam civitatis habitaculi non inveniens. Esuriens et sitiens anima mea in malis contabuit, et dixi: Quanti mercenarii in domo patris mei abundant panibus, et ego hic fame pereo? (Luc. XV, 12-17.) Dum sic clamarem ad Deum, exaudivit me, deducens me in viam rectam, ut irem in civitatem habitationis: quam, nisi in illam quae abundans panibus, Domus dicitur panis, id est Bethlehem? Confiteantur tibi, Domine, misericordiae tuae, quia satiasti animam inanem; et animam esurientem satiasti bonis; Pane utique illo, qui de coelo descendit, et positus in praesepio, spiritualium cibus factus est jumentorum.

4. Et haec quidem conversionis, quasi spiritualis cujusdam nativitatis sunt initia, ut conformemur 0852C parvulo, paupertatis suscipiamus insignia; et facti ut jumentum apud te, Domine, praesentiae tuae deliciis perfruamur. Sed quia scriptum est, Fili, accessisti ad servitutem Dei, sta fortiter, et praepara animam tuam ad tentationem (Eccli. II, 1); abscondit modicum faciem suam Dominus Jesus a nobis, non ut discedat, sed lateat. Et ecce Aegyptus, ecce tenebrae, ecce turbatio. Sedentes quippe in tenebris et umbra mortis, laborantes expertae jucunditatis inopia, vincti et compediti ferro, proprii videlicet duritia cordis; necesse est ut clamemus ad Dominum cum tribulamur, et ipse de necessitatibus nostris eruet nos. Luce enim consolationis suae dissipans tenebras hujus tentationis, et gratia internae compunctionis 0852D rumpens vincula interioris duritiae, sereniori vultu nos praecedit in Nazareth, ut ibi inter flores Scripturarum, et virtutum fructus sub seniorum disciplina nutriti, duodecimi anni delicias sortiamur. Sicut enim Dominus Jesus in nobis nascitur et concipitur: ita profecto crescit et nutritur, in nobis, donec occurramus omnes in virum perfectum, et mensuram aetatis plenitudinis Christi (Ephes. IV, 13).

5. Cum ergo factus esset Jesus annorum duodecim, ascendentibus illis in Jerusalem, secundum consuetudinem diei festi, cum redirent, remansit puer Jesus in Jerusalem. Primum itaque, ne nos praetereat hujus historiae mira suavitas, sciendum id moris fuisse Judaeis, ut ascendentes ad diem festum, seorsim 0853A viri, seorsim mulieres incederent, ne forte aliquid coinquinationis subreperet, praescrihente lege divina ut mundi tantum sacris solemniis interessent. Unde credibile est, puerum Jesum illo tempore 579 nunc patri et viris adhaerentibus ei; nunc Matri et mulieribus comitantibus eam, suae praesentiae dulcedinem indulsisse. Cogitemus ergo quanta eorum fuerit felicitas, quibus datum est tot diebus videre faciem ejus, et mellifluos audire sermones; considerare in homine et puero signa quaedam coelestis radiare virtutis, et inter confabulationes mutuas mysterium sapientiae salutaris inserere. Stupent senes, admirantur juvenes, et suae tunc aetatis pueri, morum gravitate, et sermonum illius pondere deterrentur. Credo enim in illo speciosissimo vultu 0853B tantam gratiae coelestis elegantiam refulsisse, ut omnium in se converteret aspectum, auditum erigeret, excitaret affectum. Cerne, quaeso, quemadmodum a singulis rapitur, a singulis trahitur. Senes osculantur, amplectuntur juvenes, pueri obsequuntur. Quae lacrymae pueris, dum diutius a viris teneretur? quae sanctis mulieribus querimoniae, cum paulo plus cum patre et ejus sociis moraretur? Credo singulos intimo proclamare affectu: Osculetur me osculo oris sui (Cant. I, 1). Et pueris ejus praesentiam suspirantibus, sed senum contuberniis se inserere non audentibus, illud facile coaptatur: Quis mihi det te fratrem meum sugentem ubera matris meae, ut inveniam te foris, et deosculer? (Cant. VIII, 1.)

0853C 6. Cum hac igitur jucunditate ingredientibus cunctis civitatem sanctam, contemplare, rogo, inter singulas familias quam pia fuerit ac sancta contentio, cunctis desiderantibus ejus sibi praesentiam dulcissimam indulgeri. Haec felix quae vicit. Forte ob hanc causam consummatis omnibus cum redirent, remansit puer Jesus in Jerusalem, et non cognoverunt parentes ejus. Arbitrantes enim unusquisque quod esset cum altero, utpote qui amabatur ab omnibus, et ab omnibus petebatur: non cognoverunt parentes ejus quod abesset, donec itinere diei expleto, per singulas familias, quae simul ascenderant, quaereretur inter cognatos et notos. Et non invenientes regressi sunt in Jerusalem: post triduum autem invenerunt 0853D eum in templo. Per illud itaque triduum, ubi eras, bone Jesu? Quis tibi cibum aut potum ministravit? quis lectulum stravit? quis detraxit calceamenta! quis membra puerilia unguentis fovit et balneis? Scio certe quia sicut voluntarie nostram sumpsisti infirmitatem, ita, cum velles, propriam ostendisti virtutem: et ideo cum velles, his obsequiis non eguisti. Ubi ergo eras, Domine Jesu? De his omnibus aestimare, vel conjicere, vel opinari libet aliquid: affirmare autem temere nihil licet. Quid dicam, Deus meus? An ut te per omnia nostrae conformares paupertati, et omnes in te humanae naturae calamitates susciperes, quasi unus e turba pauperum stipem per ostia mendicabas? Quis dabit me buccellarum illarum sic mendicatarum participem 0854A fieri, vel saltem divini illius edulii reliquiis saginari?

7. Sed ut haec ad sublimioris sensus secreta vertamus, prima forte die paternis se vultibus praesentavit; non ut consederet, sed ut ordine susceptae dispensationis paternam voluntatem consuleret. Nec absurda videtur talis opinio: si aestimetur quod Dei Filius de his, quae in divina natura simul ipse cum Patre et Spiritu sancto, coaequalis et consubstantialis utrique, disposuerat; in forma servi quam susceperat, homo Deum, parvus magnum consuluerit: non ut disceret, quod ipse cum Patre in forma Dei aeternaliter noverat; sed ut ipsi Patri per omnia deferret, obedientiam offerret, praeferret humilitatem. Ibi agitur in illo secreto cubiculo Patris de baptismate 0854B suscipiendo, de eligendis discipulis, de condendo Evangelio, de miraculis faciendis, postremo de tolerantia passionis, et resurrectionis gloria. Cunctis divino modo dispositis, altera jam die angelicis et archangelicis choris suavitatem sui vultus indulsit: referensque antiquam civium supernorum ruinam post modicum reparandam, universam laetificavit civitatem Dei. Jam tertia die se cuneis Patriarcharum et Prophetarum immiscens, ea quae a sancto sene Simeone dudum audierant, proprii vultus manifestatione probavit. Sicque exspectationis illorum moras, instantis jam redemptionis promissione consolans, animaequiores atque alacriores reddidit universos.

0854C 8. Merito igitur post triduum invenitur in templo in medio doctorum et seniorum, ut paternae pietatis de hominum 580 reparatione consilium, sicut Angelis et sanctis carne exutis, quantum videbatur. propalaverat; ita in omnium locorum sacratissimo templo Jerosolymitico, et his primo qui pretiosissimum hujus promissionis thesaurum in sacris Litteris conservabant, paulatim inciperet reserare, primum audiens et interrogans, deinde sacratissima mysteria prodens. Denique mirabantur omnes super prudentia et responsis ejus. Data est haec pueris et adolescentibus humilitatis et reverentiae forma, ut in medio seniorum taceant, ut audiant, interrogent et discant. Indica mihi, o dilectissima Domina mea Mater Domini mei, quid tibi tunc fuerit animi, quid 0854D staporis, quid gaudii; cum dulcissimum filium tuum Dominum Jesum invenires, non inter pueros, sed inter doctores; cum omnium oculos in ipsum intentos, omnium cerneres aures ad ipsum erectas; cum de prudentia ejus et responsis pusilli et magni, docti pariter et indocti loquerentur. Inveni, inquit, quem diligit anima mea; tenebo illum, nec dimittam (Cant. III, 4). Tene, o dulcis Domina, tene quem diligis, rue in collum ejus, amplectere, osculare, et triduanam ejus absentiam multiplicatis deliciis recompensa. Fili, quid est quod fecisti nobis sic? ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamus te. Iterum dico tibi, o Domina mea, quid dolebas? Credo, non famem, non sitim, non inediam timebas puero. quem Deum noveras: sed tantum subtractas tibi, 0855A vel ad modicum, ineffabiles praesentiae ejus delicias querebaris. Tam enim dulcis est Dominus Jesus gusta tibus eum, tam speciosus videntibus, tam suavis amplectentibus, ut brevis ejus absentia, maxima doloris materia sit.

9. Quid est quod me quaerebatis? nesciebatis quia in his quae Patris mei sunt oportet me esse? Jam hic coelestium mysteriorum, in quibus per triduum fuerat obversatus al. observatus> incipit reserare secretum. Ut humilitatis et obedientiae, simulque propriae voluntatis deserendae, seniorumque praeceptis, etiam utilibus praetermissis, obtemperandi expressius et excellentius commendaret exemplum; cum his sublimibus, tam utilibus, tam denique necessariis praetermissis, seniorum se subdit voluntati, 0855B ut ait Evangelista: Et descendit cum eis, et erat subditus illis. Sed quid est quod ait Evangelista, scilicet quod ipsi non intellexerunt verbum quod locutus fuerat? Non hoc de Maria dictum arbitror, quae ex quo Spiritus sanctus supervenit in eam, et ei virtus Altissimi obumbravit, nullum Filii sui potuit nescire consilium; sed nescientibus sive non intelligentibus quod dixerit, Maria, ut sciens et intelligens, conservabat omnia verba haec, conferens in corde suo. Memoria conservabat, meditatione ruminabat, et haec cum caeteris quae de eo viderat et audierat, conferebat. Ita beatissima Virgo etiam tunc misericorditer providebat nobis, ne tam dulcia, tam salubria, tam necessaria verba, aliqua negligentia laberentur, et propterea, nec scriberentur, nec praedicarentur; 0855C et sic sequaces hujus spiritualis mannae deliciis fraudarentur. Omnia igitur haec Virgo prudentissima fideliter conservavit, verecunde tacuit, opportune prodidit, et sanctis Apostolis et discipulis praedicanda commisit.

10. De his vero quae sequuntur, Jesus proficiebat aetate, et sapientia, et gratia apud Deum et homines; multi multa dixerunt, et diversi diversa sentiunt: de quorum sententiis non est nostrum judicare. Alii animam Christi, ex quo creata est et assumpta in Deum, aequalem cum Deo sapientiam habuisse putarunt. Alii quasi creaturam. Creatori adaequare timentes, sicut aetate, ita et sapientia profecisse dixerunt, evangelicae innitentes auctoritati, quae ait: 0855D Jesus autem proficiebat aetate, sapientia; et gratia. Nec mirum, inquiunt, si minor dicatur fuisse sapientia, cum mortalis atque passibilis, atque per hoc beatitudine minor tunc fuisse veracissime praedicetur. De horum sententiis judicet quisque ut volet. Mihi sufficit scire et credere, Dominum Jesum, ex quo cum Deo in unam est assumptus personam, perfectum fuisse Deum; ac per hoc perfectam sapientiam, perfectam justitiam, perfectam beatitudinem, perfectam insuper fuisse et esse virtutem: et quidquid de Deo secundum substantiam dici potest, de Christo potuisse dici, etiam cum 581 in utero esset Matris, non ambigo. Nec ideo ante resurrectionem, aut mortalitatem ei, aut passibilitatem abrogamus; cum eum non phantastice, sed vere 0856A hominem esse confiteamur, et veram hominis habuisse naturam, in qua potuit proficere aetate. Utrum autem sapientia, ipsi viderint qui de hujusmodi contendere norunt.

11. Tu autem, fili, non quaestiones quaeris, sed devotionem: nec unde lingua acuatur, sed unde animus excitetur. Et propterea his quae ad historiam pertinent interim praetermissis, ad spiritualem intelligentiam enucleandam, sicut ipse de quo loquimur inspirare dignabitur, transeamus. Dominus Deus noster, Deus unus est: non potest variari, non potest mutari, dicente David, Tu semper idem es, et anni tui non deficient (Psal. CI, 28). Hic igitur Deus noster aeternus, intemporalis incommutabilis, in nostra factus est natura mutabilis, et temporalis; 0856B ut mutabilibus ad suam aeternitatem et stabilitatem viam faceret eam quam pro nobis assumpsit mutabilitatem; ut in uno eodemque Salvatore nostro, et via esset qua ascenderemus, et vita ad quam veniremus, et veritas qua frueremur, sicut ipse ait: Ego sum via, veritas et vita (Joan. XIV, 6). Magnus itaque Dominus in sua natura persistens, parvulus natus est secundum carnem, per certa temporum spatia profecit, et crevit secundum carnem; ut nos mente parvuli, imo pene nihili, spiritualiter nasceremur, et per spiritualium aetatum distinctiones cresceremus, et proficeremus. Ita ejus profectus corporalis, noster est profectus spiritualis; et ea, quae ab eo in cunctis aetatibus acta describuntur, in nobis per singulos profectuum gradus spiritualiter agi a bene 0856C proficientibus sentiuntur. Sit igitur corporalis ejus nativitas spiritualis nostrae nativitatis, id est sanctae conversionis, exemplum: persecutio, quam passus est ab Herode, illius, quam in initio nostrae conversionis sustinemus a zabulo, tentationis indicium: educatio ejus in Nazareth, nostrum exprimat in virtute profectum. In primo prodigus filius fame tabescens, ad domum panis invitatur (Luc. XV, 16, 17); ubi non similagineus, sed subcinericius invenitur, ut cinerem cum pane manducet, potum suum cum fletu temperet (Psal. CI, 10). Est enim panis similagineus purus, mundus, sine cinere, sine fermento, sine paleis: In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum 0856D (Joan. I, 1).

12. Sed ad haec quis idoneus? Panis est Angelorum: quorum palatum ad gustum uvae acerbae non obstupuit; ideo plene, et perfecte gustant, et vident quoniam dulcis est Dominus. Sed ut panem Angelorum manducaret homo, susceptis paleis nostrae paupertatis, susceptis cineribus nostrae mortalitatis, suscepto fermento nostrae infirmitatis, panis Angelorum factus est homo, magnus factus est parvulus; dives, pauperculus: ut tu magnus in oculis tuis, humilitate fias parvulus; dives cupiditate, facultatum abjectione fias pauperculus; nec ubi spiritualiter nasceris, locum habeas in diversorio, dum non tuae voluntati, tuo sensui, tuae scientiae, tuae industriae, sed alieno judicio inniteris. Tunc cinerem cum pane 0857A manducabis, quando cibabit te Dominus pane lacrymarum, et potum dabit in lacrymis in mensura (Psal. LXXIX, 6). Sic tu nasceris in Christo, sic in te nascitur Christus. Turbatur Herodes, scilicet diabolus, quod suum Christus invasit imperium: nec aequis aspicit oculis, suum domicilium in Christi hospitium commutatum. Vibrat gladium, tendit arcum, et in eo parat vasa mortis, ut sagittet in obscuro rectum corde. Inflammat carnem naturalibus incentivis, turbat mentem cogitationibus noxiis, et parvulorum cogitatus priori suavitate lactantes, multiformi tentatione confodit. Tunc videtur tibi Christus defuisse, donec Herode, non tuis viribus, sed gratia divinae miserationis exstincto, cum ampliori tranquillitate redeat, tuumque in Nazareth praestoletur 0857B occursum. Post tentationem namque necesse est ut ad virtutum studia, spiritualiaque exercitia mentis alacritate conscendas quasi ad Nazareth, id est, florem: quia sicut flos non quidem fructus est, sed ex eo fructus producitur; ita exercitia haec, non quidem purae virtutes sunt, quamvis ex eis verae virtutes, Deo operante, nascantur. Inde ascendendum est Jerosolymam, sed modo congruo, et tempore opportuno.

582 13. Cum enim factus esset Jesus annorum duodecim, ascendit Jerusalem. Plane secundum leges allegoricas, Christus de Nazareth ascendit Jerusalem: quando relicta Synagoga, Ecclesiae Gentium praesentiam suae pietatis exhibuit. Merito tunc duodenni erat, quia qui legem non venerat solvere, sed 0857C adimplere, denarium legis binario auxerat evangelicae perfectionis: verbum abbreviatum, sed consummans, et consummatum faciens super terram, et Legem et Prophetas bipartito charitatis praecepto concludens.

14. Remansit itaque puer Jesus in Jerusalem, et non cognoverunt parentes ejus. Est adhuc in Ecclesia Christus: et Judaei, parentes scilicet ejus secundum carnem, ignorant. Est adhuc in Aegypto Joseph, et lingua Aegyptiaca non judaica dicitur Salvator mundi, et ipso frumenta sapientiae suae Aegyptiis, id est, Gentibus dividente, fratres ejus inter Chananaeos, immundos videlicet spiritus, verbi Dei fame tabescunt. Existimantes, inquit, eum esse in comitatu. 0857D Quid est hoc? Adhuc, o Judaei, Christum in vestro comitatu praesumitis; cum jam secundum Jeremiam vestrum, reliquerit domum suam, dimiserit haereditatem suam, quoniam facta est haereditas ejus quasi spelunca leaenae? (Jerem. XII, 7, 8.) Quibus indiciis, quibus mysteriis, quibus sacramentis, in vestro est comitatu? Ubi templum, ubi juge sacrificium, ubi sacerdotium, ubi altare illud, quod solum vobis in sola Jerosolyma concessum est? Ubi ignis ille perpetuus, quo exstincto omnia pariter holocaustomata perierunt, quae non possunt alieno igne consumi? Ergo aut nihil horum habetis: aut si forte vos ea habere praesumitis, non secundum Dei praeceptum habetis, ac proinde nec Christum habetis. In his enim omnibus secundum prophetica 0858A mysteria Christum aliquando habebatis: sed apparente eo quem praenuntiabant, ipsa praenuntia sublata sunt, de quibus frustra post ejus adventum praesumebatis. O mira perversitas! o mira caecitas! Haec omnia non attendentes Judaei, adhuc eum esse in suo aestimant comitatu, et requirunt eum inter cognatos et notos. Quem quaeritis, o Judaei, quem quaeritis? Jam lapis abscissus de monte sine manibus, universam implevit faciem terrae (Dan. II, 34, 35), et adhuc quaeritis? Ecce ubique terrarum dispersi, ubique Christum offenditis et adhuc quaeritis? Ubique inter gentes in laudibus Christi vestrum Amen resonat, vestrum Alleluia cantatur, vestrum Hosanna resultat, et adhuc quaeritis? In sole posuit tabernaculum suum, nec est qui se abscondat a calore 0858B ejus (Psal. XVIII, 6, 7), et adhuc quaeritis? Quaeritis eum inter cognatos et notos. Quaeritis eum apud Isaiam; sed, sicut ipse ait, Cognovit bos possessorem suum, et asinus praesepe domini sui: Israel autem non cognovit me; populus meus non intellexit (Isai. 3): ideo non invenitis. Quaeritis eum apud sanctum David, sed et secundum ipsum, facta est mensa vestra coram vobis in laqueum: ideo non invenitis. Obscurati sunt enim oculi vestri ne videant, et dorsa vestra incurvantur (Psal. LXVIII, 24). Quaeritis eum apud Jeremiam; sed, ipso teste, Sacerdotes ignorant legem, nesciunt videntem (Jerem. II, 8), ideo non invenitis. Quaeritis apud Moysen; sed usque hodie cum legeritis Moysen, velamen positum est super cor vestrum: ideo non invenitis.

0858C 15. Revertere itaque, revertere, Sunamitis, revertere in Jerusalem, et invenies. Nuntiatur certe Jesu quod Mater ejus, et fratres foris stent quaerentes eum: nunquid egreditur? Vos potius ingredimini, et invenietis. Et regredientes, inquit, invenerunt eum post triduum in templo. Si fuerit numerus filiorum Israel sicut arena maris, reliquiae convertentur, reliquiae, inquam, Jacob ad Deum fortem. Quando? Utique post triduum. O tempus desiderabile, quando cognoscet Israel Deum suum, et pavebit ad David regem suum (Osee III, 5), quando utraque gens faciet sibi caput unum, et ascendent de terra? Quando hoc erit, Jesu bone? quando respicies carnem tuam, domesticos sanguinis tui, cum nemo carnem suam odio 0858D habeat? Frange, Domine, esurientibus panem tuum, et egenos vagosque induc in domum tuam. Quandiu miser Cain vagus et profugus erit super terram tuam; quae aperuit os suum, et suscepit sanguinem tuum, o noster Abel, de manu ejus? Nonne adhuc reddidisti ei septuplum in sinum ejus, cum ubique major serviat minori; cum ubique 583 sit jugum premens, et gladius terrens; nec sit qui redimat, neque qui salvum faciat? Scio quia tandem convertentur, et famem patientur ut canes, sed ad vesperam. Post triduum enim invenerunt eum in templo.

16. Prima dies, qua ingressus nostram Jerusalem Dominus Jesus, abscondit se a matre sua Synagoga, et fratribus suis Judaeis, apostolica fuit in Gentibus praedicatio, sicut ipsis Judaeis Paulus loquitur: Quia 0859A indignos vos judicatis aeternae vitae, ecce convertimur ad Gentes (Act. XIII, 46). Tunc quippe tenebrosis Gentilium cordibus lux coelestis infulsit, decussaque pristinae infidelitatis terra caligine, splendor fidei mentibus perditorum radios suae claritatis invexit. Sed hujus diei jucundissimum lumen nox dirae persecutionis interpolat, quando saevientibus in Christianos mundi principibus, cruces, bestiae, equulei, ferreaeque manus, ignitae sartagines, et ardentes laminae, et mille tormentorum genera in eorum exitium praeparantur: quae omnia licet Christianorum pars maxima fidei virtute vicisset, non modica tamen multitudo tortoribus cedens, luctum miserabilem sanctis indixit. Secutus est hanc noctem dies, divinae miserationis luce clarissimus, quando regibus 0859B mundi ad Christum conversis, subvertuntur templa Gentilium, et delubra daemonum in martyrum memorias consecrantur, paulatim veritate mortalium pectoribus illabente, nox perfidiae confusa repellitur. Sed hunc iterum splendidissimum diem nebula haeresiacae pravitatis obtexit: donec labore doctorum error productus in lucem, Christianorum corda deseruit; et in ea jam fides diu examinata, et multis probata rationibus, solem justitiae periclitanti mundo revexit. Et ecce nunc advesperascit, et inclinata est jam dies. O tempora periculosa! Jam tertii diei lucem falsorum Christianorum perdita vita recondit, et noctem superabundanti iniquitate caligantem, senescenti jam mundo refundit. Superabundat enim iniquitas, et refrigescit charitas. Exspectamus 0859C diem, qua praedicante Henoch et Elia, Jesum inveniat mater ejus Synagoga, ingressa nimirum templum, id est Ecclesiam: in qua inter seniores et doctores medius residet mediator Dei et hominum, homo Christus Jesus, in parvulis audiens, in adolescentibus quaerens, in senioribus docens.

17. Tunc vox laetitiae et exsultationis in tabernaculis Jacob personabit, quando agnitus a fratribus verus Joseph populo Judaeorum in fine mundi, quasi patri senescenti vivus nuntiabitur a dicentibus, Joseph filius tuus vivit, et ipse dominatur in tota terra Aegypti (Gen. XLV, 26). Fili, inquit, quid fecisti nobis sic? ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamus te. Quid fecisti, o Joseph? Mater moritur, pater perpetuo 0859D fletu conteritur, periclitantur fratres, tota insuper domus paterna languescit; et tu, tuorum negligens, Aegyptiis consulis ad salutem? Fili, quid fecisti nobis sic? Eunt fratres in Aegyptum, et redeunt: cernunt te Dominum terrae, nec recognoscunt: et speciosus ille vultus, quem Aegyptus tota miratur, domesticis tantum tuae carnis absconditur. Fili, quid fecisti nobis sic? Respicis tuos quasi alienos, imponis crimina, minaris supplicia, et quem clementissimum inveniunt alieni, tui te crudelissimum reperiunt. Fili, quid fecisti nobis sic? Prodigus ille filius tuus, qui dilapidavit omnem substantiam 0860A suam cum meretricibus; qui fornicatus in ligno et lapide (Jerem. III, 9), mutavit gloriam incorruptibilis Dei in imaginem corruptibilis nominis, et volucrum, et quadrupedum, atque serpentium (Rom. I, 23); introductus in domum tuam, ecce jam tot annis vituli saginati carnibus pastus, et sanguine uvae meracissimo debriatus, in nostri David deliciis symphonia lusit, et choro; et nos quorum erat testamentum, et legislatio, et obsequium, et promissa, et quorum patres ex quibus tu secundum carnem, quasi alieni foras stetimus (Luc. XV, 11-32). Fili, quid fecisti nobis sic? ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamus te. Putamus novo miraculo templum reaedificandum, restaurandum sacerdotium, dispersionem Israel in delectam sibi Jerosolymam revocandam, 0860B et sic Christum inveniendum in finibus Judaeae, quem nunc invenimus in campis silvae.

18. Dolentes quaerebamus te. Doluimus antiqua sublata 584 miracula, oracula siluisse prophetica, ducem de femore Jacob nullum, unctionem regum et pontificum nullam: et cum haec omnia tuum testarentur adventum, non credidimus tamen te, nobis relictis, alienum dignasse hospitium; ideo dolentes quaerebamus te. Non putabamus nobis promissum, nobis redditum, ob aemulae gentis salutem reliquisse quos genuit, sprevisse quos fovit: et his, quibus mare cessit, quos coelum pavit, quos potavit saxum, quibus aqua murus exstitit, quibus murus pervius fuit, quibus paruit sol, quibus luna substitit, immundas idololatria Gentes praetulisse. Ideo 0860C dolentes quaerebamus te. Et aliquando quidem multis indiciis tuus nobis probabatur adventus, sed ob Gentium vocationem, et nostram repulsionem rursus desperabatur. Ideo dolentes quaerebamus te. Et ille: Quid est, inquit, quod me quaerebatis? nesciebatis quia in iis quae Patris mei sunt, oportet me esse? O stulti, et tardi corde ad credendum, in omnibus quae locuti sunt Prophetae! nonne ita oportuit pati Christum, et ita intrare in gloriam suam, et praedicari in nomine ejus poenitentiam per omnes gentes? (Luc. XXIV, 25, 26, 46, 47.) Siccine non audistis per os David vocem Patris ad Filium: Postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam, et possessionem tuam terminos terrae? (Psal. II, 8.) Quid est quod me quaerebatis, et non statim inter gentes inveniebatis? Nonne 0860D Abrahae dictum est: In semine tuo benedicentur omnes tribus terrae? (Gen. XXII, 18.) Nesciebatis quia in iis quae Patris mei sunt, oportet me esse? Audite Patrem per Isaiam loquentem mihi: Parum mihi est ut sis mihi servus ad suscitandas tribus Jacob, et foeces Israel convertendas. Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad fines terrae? (Isa. XLIX, 6.) Nonne ego sum apud patriarcham Jacob exspectatio Gentium (Gen. XLIX, 10); et apud Malachiam, Desideratus earum; et sicut idem ait: A solis ortu usque ad occasum, magnum nomen meum in gentibus? (Malach. I, 11.) Tumuistis muneribus meis, invidistis 0861A visceribus meis; et quia nequam oculus saluti poenitentis invidit, livore caecatus propriae salutis auctorem videre non potuit. Ideo naturalibus ramis non peperci, sed illis a radice naturalis olivae decisis, ramos alienos inserui. Sed nunc exsurgens miserebor Sion, quia tempus miserendi ejus, quia venit tempus (Psal. CI, 14). Revoco quos abjeceram; recolligo quos disperseram; suscipio quos repuleram. Et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, usque ad consummationem saeculi (Matth. XXVIII, 20). Haec interim allegorice dicta sufficiunt.

19. Nunc redeundum est mihi ad te, fili charissime, cui animus est conformari Christo, et vestigiis Jesu arctius inhaerere, si forte sufficiam de evangelica lectione tuum tibi explicare profectum, ut hoc 0861B ipsum in his legas schedulis, quod in temetipso ab intus suavius experiris. Credo enim te transisse ad Nazarenas de Bethlehemitica paupertate divitias; et jam duodennem effectum, de floribus Nazarenis ad fructus Jerosolymiticos ascendisse; ubi non tam in codicibus, quam in propriis moribus haec mystica valeas lectitare. Sicut enim Bethlehem, ubi Christus parvulus et pauper nascitur, bonae vitae est inchoatio: sicut Nazareth, ubi nutritur, virtutum est exercitatio: ita Jerusalem, ad quam Dominus duodennis ascendit, coelestium secretorum est contemplatio. In Bethlehem anima pauperascit; in Nazareth ditescit; in Jerusalem affluit deliciis. Pauperascit quippe perfecta mundi abrenuntiatione; ditescit virtutum 0861C perfectione; et deliciis affluit spiritualium saporum dulcedine. Ascendendum quippe est a convalle plorationis, inter aspera tentationis, per plana exercitii spiritualis ad alta luminosae contemplationis. In Bethlehem novae conversationis dedicatur infantia, quae rationis impotens neminem laedit, neminem fallit; libera cupiditatis, suae voluntatis inscia, neminem judicat, nulli detrahit, nihil cupit; nec de praesentibus anxia, nec de futuris sollicita, alieno tantum sustentatur judicio. Hanc nobis infantiam Vas electionis commendans. Si quis, ait, inter vos sapiens voluerit fieri, stultus fiat ut sit sapiens (I Cor. III, 18): et Dominus in Evangelio, Nisi conversi fueritis, et efficiamini sicut parvuli, non intrabitis in regnum coelorum (Matth. XVIII, 3).

0861D 20. Hac itaque quaelibet anima initiata infantia, post Herodianas persecutiones, si coeperint in ea quasi in agro 585 fertilissimo virtutum flores uberius pullulare, non immerito Nazareth, quae Flos interpretatur, quasi septennis inhabitans duodecimum annum feliciter exspectabit. Primo quidem necesse est ut ager cordis nostri peccatorum nostrorum recordatione, et infirmitatis nostrae consideratione quasi stercoretur; deinde tentationum vomere multipliciter fatigetur; ut sic virtutum semina flores pariant spiritualium exercitiorum. Ergo illum, a quo jam spiritus timoris vitia antiqua et inolitas cupiditates resecaverit, unius anni puerum existimato. Si deinde mitem eum et obedientem spiritus pietatis effecerit, biennem spiritualiter judicato. Jam si 0862A spiritus scientiae suae infirmitatis cognitionem, et auxilii divini desiderium infuderit; tertium annum non dubites accessisse. Quem si contra omnes tentationes, et carnales delectationes, quae militant adversus animam, spiritus fortitudinis immobilem reddiderit ac robustum; annorum quatuor puerum admirare. Accedat spiritus consilii, et virtute eum discretionis quinquennem efficiet. Cui si spiritus intelligentiae meditationem sacrae legis indulserit, ad sexti anni aetatem felici progressu pervenit. Septimum annum spiritus sapientiae advehit, quae de legis divinae meditatione procedit, quatuor virtutes quasi quatuor annorum lucem animae invehens proficienti: quibus nihil est in vita utilius hominibus, sicut de ipsa Sapientia scriptum est, Sobrietatem docet, et 0862B prudentiam et justitiam et virtutem, quibus nihil utilius (Sap. VIII, 7). Hae sunt praecedentium virtutum moderatrices, sine quibus caeterae nec honeste haberi, nec perseveranter possunt servari. Agit enim sobrietas, quae alio nomine temperantia dicitur, ne sit ipsarum virtutum immoderata progressio. Prudentia, ne sit earum indiscreta confusio. Justitia, ne sit virtutum usus inordinatus. Virtus, quae et fortitudo dicitur, ut perseveranter earum teneatur affectus. Sequitur annus duodecimus, lux videlicet contemplationis, quae ad ipsam coelestem Jerusalem animam sublevat aestuantem, quae coelum reserat, quae portas paradisi aperit, quae sponsum ipsum, sponsum speciosum forma prae filiis hominum, quasi 0862C per cancellos prospicientem, purae mentis oculis exhibet contemplandum, ut vocem illam suavissimam mereatur audire: Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Immaculata enim sordibus peccatorum vel passionum, evolans a retibus occupationum, abolita memoria praeteritorum, evanescentibus imaginibus exteriorum, decoram cordis sui faciem ad cernendum quem diligit, summa aviditate sustollit. Et ideo audire meretur: Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Favus distillans labia tua (Cantic. IV, 7, 11). Hiems, inquit, transiit, imber abiit et recessit; flores apparuerunt in terra nostra. Hi sunt flores odoriferi, nimirum, licet adhuc in quadam novitate, virtutes, quae post hiemem persecutionum, et imbres tentationum, in agro pectoris 0862D bene proficientis feliciter oriuntur: quarum Christus decore simul et odore delectatus, ab inferioribus eam ad superiora invitans, Hiems, inquit, transiit, imber abiit et recessit; flores apparuerunt in terra nostra. Et quoniam pro gemitu compunctionis aperitur vita contemplationis, adjecit in sequentibus: Vox turturis audita est in terra nostra (Cant. II, 11, 12).

21. Recole, fili, quid soleas in angulis susurrare, cum scilicet ad instar turturis, quae avis castissima est, solivaga et gemebunda, latebras quaeris, et licet inter multos constitutus, solitudinem tibi aedificas quotidianam: quomodo gemis, quomodo aestuas, quomodo quaeris quem diligit anima tua, et amoris vim patiens jam optas videre quem amas: quomodo nunc blandiris, nunc ad majoris desiderii incentivum 0863A suaviter indignaris. Nunc moras accusas, nunc te causaris contemptum: nunc te visitatione confiteris indignum; et iterum de ejus toties experta bonitate praesumis. Nunc quasi ulterius non sustinens, spirituali quodam litigio, vel luctamine evincere retardantem conaris. Quae tunc lacrymae? qui gemitus? quae suspiria? quae voces? Nunc oculi fletu graves, cum intimis singultibus eriguntur ad coelum: nunc manus expanduntur et brachia: nunc pectoris tunsione animae tarditas accusatur. Proferuntur interim verba sine principio, sine fine, quorum nec sententiae cohaerent sibi, nec rationes 586 similes sunt; nec alicujus linguae sensus, vel idioma servatur, quando vox aliquando respondet affectui, et iterum vocem affectus intercipit. Gaudet certe 0863B pius ille Jesus tali certamine superari, et talis animae tali instantia delectatus, ad circumstantes Angelos gloriatur: Vox turturis audita est in terra nostra. In terra enim viventium talis vox animae aestuantis auditur, et tanti desiderii odor suavissimus universam demulcet civitatem Dei. Sic tibi in angulo domatis quasi Eliae in spelunca, primo transit spiritus grandis et fortis subvertens montes, et conterens petras: sed non in spiritu Dominus. Et post spiritum commotio; sed non in commotione Dominus. Et post commotionem ignis; sed non in igne Dominus. Et post ignem sibilus aurae tenuis, et ibi Dominus (III Reg. XIX, 11-13). Hi sunt quidem gradus, per quos in oratione mens compuncta conscendit, 0863C quasi virgula fumi ex aromatibus myrrhae et thuris, et universi generis pulveris pigmentarii.

22. Sed haec tibi ipsi non tam investiganda, quam in ipsa tua oratione animadvertenda committo. Diligenter ergo attendas cum qua primum difficultate nonnunquam ingrederis cubiculum pectoris tui, ut invenias tibi speluncam, in qua quodammodo sepeliaris in omnibus quae mundi sunt; et ores Patrem tuum in abscondito. Videtur aliquando cor in modum silicis duruisse. Videtur quasi mons aliquis interjacens interiorem aspectum ab omnibus spiritualibus exclusisse, donec spiritus grandis pertransiens subvertat montes, et conterat petras ante Dominum. Quem nimirum spiritum sequitur commotio, quando mens quadam compunctione resolvitur, 0863D et profluentibus lacrymis quidquid in se sordidum sentit, adversum se commota interiori contritione detergit. Unde orta spe igne ineffabilis desiderii exardescit, et spirituale quoddam certamen init cum Deo, donec sibilus aurae tenuis illapsus praecordiis leni tactu perstringit affectum, cunctisque cogitationibus, cunctis motibus, cunctis distensionibus, cunctis verbis imponens silentium, usque ad ipsas portas Jerusalem coelestis animum sublevat contemplantem. Tunc ille diu quaesitus, toties rogatus, tam ardenter desideratus, speciosus forma prae filiis hominum, quasi per cancellos prospiciens invitat ad oscula, Surge, inquiens, propera, amica, et veni (Cantic. II, 13). Tunc ingrediens Jerusalem transit in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum 0864A Dei, in voce exsultationis et confessionis. Tunc amplexus, tunc oscula; tunc canit, Inveni quem diligit anima mea; tenui illum nec dimittam (Cant. III, 4). Tunc in Jerusalem affluit deliciis, et fruitur bonis, et diem festum cum exsultatione colit.

23. Obsecro itaque, fili charissime, memento mei cum bene tibi fuerit, ut suggeras dilecto tuo, Regi tuo, qui est in sancto, ut educat me de isto carcere, de his tenebris, de his vinculis, ut tandem aliquando respirem in prioris gaudii libertatem. Sentiam et ego quam magna multitudo dulcedinis illius quam abscondit timentibus se. Sed heu, heu, rara hora, et parva mora! felix qui triduo in his poterit commorari deliciis. In his tribus diebus triplicem contemplationis lucem non inconvenienter intelligo, quoniam 0864B quidquid de Deo poterit meus illuminata sentire, aut ad potentiam ejus, aut ad sapientiam, aut ad bonitatem credimus pertinere. Cernitur itaque Dominus Jesus aliquando fortis et potens in praelio, ut scias te, si dilexeris eum, contra mundum, contra diabolum, contra omnem principatum et potestatem, ejus dextera protegendum; cui resistere nemo potest, sub quo curvantur qui portant orbem: qui si tenuerit aquas, omnia siccabuntur; si emiserit eas, subvertent terram.

24. Si igitur spiritus potestatem habens ascenderit super te, si stimulos acediae exagitaverit, si aculeos diversarum passionum accenderit, si adversum te commoverit mundum, si inflammaverit persecutiones, 0864C si times, si trepidas, si per singula momenta vinci formidas, et ita ad Jesum tuum anxius curris, ploras, exponis pericula, opem flagitas; adhaeret tibi quem diligis, in specie potentissimi regis, et secundum orationem sancti David apprehendet arma et scutum, et exsurget in adjutorium tibi (Psal. XXXIV, 2): audiesque, Ne timeas a facie eorum, quia ego tecum sum. (Jerem. I, 8). At 587 si secretorum cognitionem, vel quaestionis alicujus solutionem tibi desideras revelari; si mundanae confusionis causas et rationes anxius admiraris; si moventur pedes tui, quia pacem peccatorum vides, qui in labore hominum non sunt, et cum hominibus non flagellantur; quaeris diversorium ubi cum Jesu solus cum solo fabuleris, clamas cum Jeremia: 0864D Justus quidem tu es, Domine, si disputem tecum. Verumtamen justa loquor ad te. Quare via impiorum prosperatur? (Jerem. XII, 1.) Sic itaque quaerenti aderit ille Magister, qui solus docet hominem scientiam, qui revelat oculos nostros, ut consideremus mirabilia de lege ejus, qui habet clavem sapientiae, et aperit, et nemo claudit; claudit, et nemo aperit. Aderit autem in specie doctoris suavissimi, in cujus dextera ignea lex, ut te et legis cognitione illuminet, et charitate quae ex legis meditatione procedit, inflammet. Porro in sinistra ejus virga aequitatis, virga regni sui, ut et quaerentis praesumptionem arguat, et curiositatem compescat. Postremo, si haec omnia etsi magna, etsi splendida, etsi sublimia, unius tamen osculi desiderio ac suavissimorum labiorum 0865A illius, uno tantum tactu fastidias, incipiasque querulis vocibus clamare cum propheta, Quaesivi vultum tuum, vultum tuum, Domine, requiram (Psal. XXVI, 8); et illud: Quis mihi det te fratrem meum sugentem ubera matris meae, ut inveniam te foris, et deosculer te? (Cantic. VIII, 1.) veniet certe tibi in odorem unguentorum et aromatum, sicque coeleste et divinum quoddam tuae menti imprimens osculum, omnia viscera tua ineffabili jucunditate perfundet, ut clamare delectet, Diffusa est gratia in labiis tuis (Psal. XLIV, 3). Cum legem et Prophetas legis, animadverte diligenter, et invenies has ipsas apparitiones et contemplationes multoties in figuris et aenigmatibus quibusdam designatas.

25. Sunt enim multa genera contemplationum ac 0865B spiritualium visionum, quae tamen omnia, ut credo, vel ad Dei potentiam, vel sapientiam, vel benignitatem pertinere noscuntur. Nam si cogitetur Deus rerum omnium causa, quorumdam ut sint, quorumdam autem ut rationales, ac per hoc sapientiae capaces sint, multorumque ut bene sint: primum illud potentiae, alterum sapientiae, ultimum ascribitur bonitati. Potentiae quippe est, quod sine ipso nulla creatura subsistit. Sapientiae, quod sine ipso nulla doctrina instruit. Bonitatis, quod sine ipso nullius rei usus expedit. Apud ipsum secura sunt omnia, cum nihil sit quo ejus turbari possit potentia. In ipso certa sunt omnia, cujus non potest falli sapientia. Ex ipso recta sunt omnia, cujus naturam nulla potest depravare malitia. Ergo in rerum creatione 0865C contemplamur ejus potentiam; in forma, sapientiam; bonitatem, in usu. Sane si in his quae in carne gessit, eum contemplari malueris, hunc ipsum triduanae lucis splendorem facile intueberis. Si jacentem in praesepio, si in brachiis vagientem, si pendentem ad ubera, si inter ulnas Simeonis parvulum oculis illuminatae mentis aspexeris: bonitatis ejus opera admirare. Si vultum illum igneum, flagellum quoque de resticulis, vocemque terribilem, quibus vendentes et ementes in templo terruit, quibus evertit cathedras nummulariorum, et aes effudit, quibus insuper columbarum venditores ejecit, considerare delectat, tantae virtutis potentiam expavesce. At si jucundum ducis insidias Scribarum et 0865D Pharisaeorum toties deprehensas, callidas eorum objectiones responsionum illius prudentia confutatas, oculata mente perspicere; sapientiae ejus lucem clarius emicare persenties. Ita quoque potentiae fuit quod fugavit daemones, quod turbas pavit, quod calcavit maria, quod Lazarum vocavit de monumento: et tamen non minoris sapientiae fuit, quod ut principes hujus mundi fallerentur, inter haec divina miracula a diabolo se tentari permisit; quod velut egens esuriit, quod in navi dormivit, quod crucem moriturus ascendit.

26. Verum quia in bonitatis illius meditatione libentius immoraris, ingredere, quaeso, domum Simonis pharisaei: intuere attentius quam pio, quam suavi, quam jucundo, quam clementi vultu humi prostratam 0866A respicit peccatricem, quam compatienter sanctissimos illos penes poenitentis lacrymis praebeat irrigandos et capillis, quos sibi hactenus superbia et lascivia vindicaverat, detergendos, 588 labiisque tot scelerum foeditate pollutis dulciter osculandos. Osculare, osculare, o beata peccatrix, pedes dulcissimos, suavissimos, speciosissimos, quibus caput serpentis conteritur, ante quos antiquus hostis egreditur, quibus calcantur vitia, quibus omnis mundi hujus sternitur gloria, quibus superborum et sublimium colla mira virtute premuntur. Osculare, inquam, et felicibus labiis allambe vestigia, quae nullus post te peccator exhorreat, nullus quantumlibet criminosus refugiat, nullus expavescat indignus. Osculare, complectere, stringe et Angelis et hominibus 0866B adoranda vestigia, perfunde poenitentiae et confessionis unguento, ut tota domus impleatur odore unguenti. Vae, vae tibi, o Pharisaee, cui est odor iste odor mortis in mortem; qui times alienis maculari peccatis, cum te tumor proprius deterius foediusque commaculet. Nescis quam suave redoleat misericordiae confessa miserae peccatricis hujus miseria: quam dulce sapiat pietati confessio peccati: quam gratum sit illi sacrificium, cordis contritio: quam cito consumat peccatum ardens dilectio. Denique dimissa sunt ei peccata multa, quoniam dilexit multum (Luc. VII, 36-50).

27. Gratias tibi, o beatissima peccatrix: ostendisti mundo tutum satis peccatoribus locum; pedes 0866C scilicet Jesu, qui neminem spernunt, neminem rejiciunt, neminem repellunt, suscipiunt omnes, omnes admittunt. Ibi certe Aethiopissa mutat pellem suam: ibi pardus mutat varietatem suam; ibi solus Pharisaeus non exspumat superbiam suam. Quid agis, o anima mea, o misera mea, o peccatrix mea! Habes certe ubi tuas lacrymas libes, ubi foeda oscula tua sacris osculis purges; ubi totum tuae affectionis unguentum secure sine aliquo tactu vel motu vitii tentantis effundas. Quid dissimulas? Erumpite, o dulces lacrymae; erumpite: cursum vestrum nullus impediat. Rigate sacratissimas plantas Domini mei, Salvatoris mei, susceptoris mei. Non curo si quis Pharisaeus submurmuret; si me a suis sedibus arcendum censeat; si fimbriae suae tactu indignum judicet; 0866D subsannet, irrideat, avertat oculos, contineat aures: nihilominus tuis inhaerebo vestigiis, bone Jesu; meis stringam manibus; premam labiis, nec a lacrymis cessabo, vel osculis, donec audiam: Dimissa sunt ei peccata multa, quoniam dilexit multum.

28. Est ergo dies prima, qua anima Deum sitiens in speculativis amoenitatibus quasi in Jerusalem commoratur, divinae potentiae contemplatio. Secunda, sapientiae illius admiratio. Te tia, bonitatis et dulcedinis suavis praelibatio. Ad primam pertinet justitia: ad secundam, scientia: ad tertiam vero, misericordia. Justitia terret, scientia docet, misericordia fovet. Introibo, inquit propheta, in potentias Domini; Domine, memorabor justitiae tuae solius (Psal. LXX, 16). Ecce justitia. Incerta, ait, et occulta 0867A sapientiae tuae manifestasti mihi (Psal. L, 8). Ecce scientia. Quoniam melior est misericordia tua super vitas (Psal. LXII, 4). Ecce misericordia. Et in prima die timor, qui ex justitiae consideratione procedit, animam purgat: in secunda purgatam sapientia illuminat: in tertia illuminatam bonitas dulcedinis suae infusione remunerat. Cernis, ni fallor, quam necessarium sit et utile, inter bonorum operum exercitia, per triduum hoc Jerosolymiticas frequentare delicias, in quibus timor administrat panem doloris; scientia, vinum exsultationis; bonitas, lac consolationis. Scio te non mirari quod delicias dixerim, quibus dolorem non deesse commemoravi, cum saepius expertus sis quod dolorem illum qui de casto timore procedit, omnibus hujus mundi deliciis 0867B mens compuncta praeponat. Et haec dicta pro modulo experientiae nostrae. Caeterum viri excellentioris meriti, et capacioris ingenii, animaeque purgatioris, in tribus his subtiliora ac profundiora rimantur. In potentia scilicet Dei, profunda judicia: in sapientia, ejus secreta consilia: in bonitate, misericordiae ejus dona ineffabilia. Denique Paulus ingressus in potentias Domini, et abyssum judiciorum ejus expavescens: O homo, inquit, tu quis es ut respondeus Deo? nunquid dicit figmentum ei qui se finxit, Cur me fecisti sic? (Rom. IX, 20.) Sed et thesauros sapientiae ejus admirans exclamat: O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei! quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles 589 viae ejus (Rom. XI, 33). Divitias quoque bonitatis ejus commemorans, 0867C An divitias, inquit, bonitatis ejus contemnis? (Rom. II, 4.)

29. Post triduum igitur invenerunt eum in templo, haud dubium quin Maria et Joseph: altera Mater, alter Nutritius. Invenitur itaque spiritualis spiritualium contemplator, non in quolibet loco, sed in templo. Habet enim Jerusalem atrium, habet portas, habet et templum. Et atrium quidem aliquando patet etiam inimicis: portae autem patefiunt solis amicis: ingressus vero templi non indulgetur nisi perfectis. Igitur qui in temporalibus aeterna, in terrenis coelestia, in humanis divina, id est in creaturis Creatorem valet inspicere, quasi in atria coelestis Jerusalem introductus exsultet. Hucusque 0867D philosophi, quasi inimici, in atria intelligentiae suae vim poterant extendere, sicut dicit Apostolus. Quod enim notum est Dei, manifestum est in illis. Invisibilia enim ipsius, a creatura mundi, per ea quae facta sunt, intellecta conspiciuntur; sempiterna quoque virtus ejus et divinitas (Rom. I, 19-20). Qui vero in Scripturis sanctis ablato velamine, revelata facie gloriam Dei poterit contemplari, de ingressu portarum Jerusalem glorietur. At si pinguedinem intimae dilectionis, et tuae adipem affectionis, in cordis ara coelestis desiderii flamma succenderit, et ascenderit fumus aromatum de fragrantia orationis, sicque oculus mentis in ipsa coeli secreta radium porrexerit, et cordis quoque palato illius divinae 0868A dilectionis felix tactus sapuerit; cum holocausto gratissimo templum Jerusalem frequentasti.

30. Sed anima sancta in his deliciis commorante dolet mater et nutritius, conqueruntur, et quaerunt; inventum tandem Jesum, et levi increpatione castigatum reducunt ad Nazareth. Haec maxime viris spiritualibus congruunt, quibus dispensatio verbi Dei, vel animarum cura commissa est. Porro nutritium nostrum nihil libentius dixerim, quam Spiritum sanctum: matrem vero nil rectius quam charitatem. Hi nos fovent et promovent, pascunt et nutriunt, et geminae affectionis, Dei videlicet et proximi, lacte reficiunt. Hi nos in studiis sanctis, quasi in Nazareth, tenent et sustinent: hi nos consolantur in tristibus; hi in dubiis consulunt: hi fessos roborant; hi sanant 0868B contritos corde, et alligant contritiones eorum. Horum auxilio de Nazareth transimus in Jerusalem, de labore ad requiem, de fructu bonae actionis ad secreta contemplationis. Hi nobis aeterna lege praescribunt, ut pro cura proximi non negligamus ex toto contemplationem Dei: nec rursus pro deliciis contemplationis curam proximi omittamus. Unde non immerito, si quieti plus quam oportet indulgeamus, quasi de nobis charitas fraterna conqueritur, nec gratam habet nostram in Jerusalem commorationem, si aliis, quos nostra sollicitudine prospicit, senserit imminere ex nostra al. nimia> quiete perniciem. Plerumque enim nobis vel secretis meditationibus, vel privatis orationibus postposita omni actione intentis, si, plus quam subditis expedit, immoremur 0868C in mediis deliciis, spiritu nimirum operante, et charitate suggerente; subito venit in mentem memoria infirmorum, ut illum cogitemus contristatum exspectare a paternis visceribus consolationem; alterum tentatum explorare, quando procedens in publicum pater aliquod ei afferat suo sermone solamen; illum irae stimulis agitatum, quando non habeat ubi conceptum virus confessione salubri evaporet, adversus patrem submurmurare; alterum acediae spiritu victum, ut inveniat cui loquatur, quem consulat, huc illucque discurrere. Tali itaque suggestu progressi ex paternis cordibus, quasi increpantem audimus matrem charitatem: Fili, quid fecisti nobis sic? Ego et pater tuus dolentes quaerebamus te. Nec injuria dicimus Spiritum sanctum, vel charitatem 0868D in sanctis, etsi adhuc minus perfectis, aut dolere aut conqueri; cum ipse Spiritus gemitibus inenarrabilibus interpellet pro nobis (Rom. VIII, 26), qui et loqui, et contristari, et caetera talia agere in sanctis consuevit.

31. Quod si contra hujusmodi necessitates, amator quietis in ipsis animae affectibus murmuret dicens, Nonne in his quae Patris mei sunt, oportet me esse? nihilominus considerans spiritus rationalis, quod ideo Christus mortuus est, ut qui vivit, non sibi vivat; descendit cum eis, et est subditus illis. Secure descendit cum tali nutritio, 590 et cum tali matre descendit. Feliciter descendit, qui Spiritu Dei actus charitative inferioribus, condescendit. Descendam 0869A libens his ducibus etiam in Aegyptum: tantum si ducunt, reducant; si cogunt descendere, et reascendere faciant. Libenter subdar talibus magistris; libens supponam humeros oneri quod imposuerint; libens suscipiam jugum, cui me subdiderint, sciens quia jugum eorum suave est, et onus eorum leve. Sed et tibi, fili mi, (licet a talibus curis liberum adhuc sub alis suis Christus abscondat, quod praelatis incumbit facere, ne subditi periclitentur) hoc ipsum expedit providere, ne socii scandalizentur. Illi necessitates quandoque praeponunt contemplationis deliciis; tu eas non praeponas unitati et paci congregationis. Praecipue haec ipsa spiritualium vicissitudinum tempora, quando videlicet vel descendas ad Nazareth, vel ascendas in Jerusalem, nunquam 0870A solus, id est propriae voluntatis arbitrio, sed semper seniorum distingne consilio.

32. Ecce habes, fili charissime, quod petiisti, licet tuo desiderio, tuo affectui, tuaeque exspectationi nihil dignum, voluntatis tamen meae, aut qualiscunque conatus aliquod, ni fallor, indicium. Scias igitur, quod non tam evangelicam lectionem exponere, quam ex ea aliqua meditationum semina, sicut rogasti, elicere curavimus: et legentibus incitamenta devotionum ex hujus serie lectionis evangelicae composuimus, ipsius adjuvante gratia, de cujus loquimur infantia, qui plenus est virtute et gratia et sapientia, Jesus Christus Dominus noster, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.